Raszyn, niewielka miejscowość położona tuż pod Warszawą, skrywa prawdziwą perłę architektury klasycystycznej – Austerię. Ten zabytkowy kompleks, będący niegdyś centrum handlowym i komunikacyjnym, dziś przyciąga turystów swoją bogatą historią i odrestaurowanym pięknem. Austeria w Raszynie to nie tylko pojedynczy budynek, ale cały zespół obiektów, które przenoszą nas w czasie do końca XVIII wieku, kiedy to Polska przeżywała okres intensywnych przemian społeczno-gospodarczych.

Historia Austerii

Początki raszyńskiej Austerii sięgają lat 1784-1790. Obiekt został wzniesiony z inicjatywy Piotra Teppera, wpływowego finansisty i bankiera warszawskiego, który był właścicielem dóbr falenckich. Tepper, uzyskawszy od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego przywilej targowy dla Raszyna, postanowił stworzyć tu centrum handlowe. Projekt kompleksu powierzono wybitnemu architektowi Szymonowi Bogumiłowi Zugowi, który stworzył jednolity stylistycznie zespół budynków w duchu klasycystycznym.

Austeria pełniła funkcję zajazdu pocztowego, ale była też czymś więcej. W skład kompleksu wchodziły: reprezentacyjny, piętrowy budynek ratusza, poczta ze stajnią dla 20 koni i częścią noclegową, wozownia, młyn, plebania, kuźnia oraz kramy kupieckie. Całość tworzyła imponujące centrum życia gospodarczego i społecznego ówczesnego Raszyna.

Architektura i układ przestrzenny

Projekt Szymona Bogumiła Zuga zakładał połączenie wszystkich osad majątku szerokimi alejami. Główne osie kompozycyjne zbiegały się prostopadle, tworząc harmonijny układ urbanistyczny. Dominantami w tym układzie były: założenie pałacowe w Falentach, folwark w Puchałach oraz zabudowa rynku w Raszynie, której centralnym punktem była właśnie Austeria.

Budynek główny Austerii, zwany też ratuszem, to piętrowa konstrukcja o klasycystycznej fasadzie. Charakterystyczne dla tego stylu proporcje, symetria i oszczędność w dekoracji nadają mu szlachetny, a zarazem funkcjonalny charakter. Wnętrza, choć wielokrotnie przebudowywane, zachowały ślady dawnej świetności w postaci oryginalnych elementów architektonicznych.

Losy Austerii na przestrzeni wieków

XIX wiek – czas przemian

W XIX wieku Austeria przeżywała wzloty i upadki. Wytyczenie nowego traktu z Warszawy na południe w latach 1818-1824 wpłynęło niekorzystnie na urbanistykę Raszyna, odcinając część zabudowań od głównego nurtu życia miasta. Mimo to, kompleks nadal funkcjonował, choć jego znaczenie stopniowo malało.

XX wiek – nowe funkcje

Początek XX wieku przyniósł Austerii nowe przeznaczenie. W latach 1914-1920 na parterze budynku mieściła się apteka i szkoła podstawowa. Funkcjonowała również herbaciarnia. Piętro zajmowały mieszkania dla nauczycieli i urzędników gminnych oraz biblioteka. W budynku dawnej poczty ulokowano Urząd Gminy i Spółkę Spółdzielczą.

Okres II wojny światowej Austeria przetrwała bez większych zniszczeń. Po wojnie budynki pełniły różnorodne funkcje – od mieszkalnych, przez usługowe, po warsztatowe i magazynowe. W 1990 roku obiekt przeszedł na własność gminy Raszyn, co otworzyło nowy rozdział w jego historii.

Współczesność – rewitalizacja i nowe życie

Ostatnie lata przyniosły Austerii gruntowną rewitalizację. Prace remontowe, prowadzone z poszanowaniem historycznej substancji, przywróciły obiektowi dawny blask. Dziś Austeria pełni funkcję Centrum Integracji Społeczno-Kulturalnej, będąc miejscem spotkań, wydarzeń kulturalnych i edukacyjnych.

Informacje dla odwiedzających: – Adres: Al. Krakowska 1, 05-090 Raszyn – Godziny otwarcia: w trakcie wydarzeń artystycznych – Wstęp: bezpłatny na większość wydarzeń – Dojazd: autobusy podmiejskie z Warszawy, parking dostępny na miejscu – Kontakt: tel. 22 460 57 62, email: [email protected]

Co warto zobaczyć w Austerii?

Odwiedzając Austerię, warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych elementów:

Fasada głównego budynku

Klasycystyczna fasada z charakterystycznym portykiem to wizytówka obiektu. Symetria i proporcje budynku są doskonałym przykładem architektury końca XVIII wieku.

Dziedziniec

Przestronny dziedziniec, niegdyś tętniący życiem handlowym, dziś stanowi miejsce organizacji plenerowych wydarzeń kulturalnych.

Wnętrza

Choć wielokrotnie przebudowywane, wnętrza Austerii kryją wiele niespodzianek. Zachowane elementy oryginalnego wystroju, takie jak fragmenty sztukaterii czy dawne układy pomieszczeń, pozwalają poczuć ducha epoki.

Ekspozycje czasowe

W Austerii regularnie organizowane są wystawy prezentujące historię regionu oraz twórczość lokalnych artystów.

Podsumowanie

Austeria w Raszynie to nie tylko zabytek architektury, ale żywe świadectwo historii regionu. Jej mury pamiętają czasy świetności Rzeczpospolitej, burzliwe lata rozbiorów, obie wojny światowe i okres PRL-u. Dziś, odrestaurowana i tchnąca nowym życiem, Austeria stanowi doskonały przykład udanej adaptacji historycznego obiektu do współczesnych potrzeb. Wizyta w tym miejscu to podróż w czasie, która pozwala lepiej zrozumieć dzieje Mazowsza i rolę, jaką odgrywały takie obiekty w życiu dawnych społeczności. Dla miłośników historii, architektury i kultury Austeria w Raszynie to obowiązkowy punkt na mapie podwarszawskich atrakcji.