Piastów to niewielka miejscowość, która graniczy z warszawską dzielnicą Ursus, miastem powiatowym Pruszków, gminą Michałowice oraz miastem i gminą Ożarów Mazowiecki. Mimo swej autonomii administracyjnej, Piastów jest typowym osiedlem podstołecznym, czyli częścią aglomeracji warszawskiej. Stąd do centrum stolicy jest zaledwie 14 km. 

Ponieważ miasto graniczy z Warszawą i jest głównie osiedlem mieszkaniowym, w Piastowie nie ma wielu ciekawych miejsc. Oprócz kilku wartych uwagi zabytków, życie kulturalne i rozrywkowe dzieje się w stolicy lub w większym Pruszkowie. 

Niemniej warto przedstawić kilka zabytków, które warto zobaczyć będąc w Piastowie.

Biały Pałac

Biały Pałac został wybudowany na początku XX wieku. Fundatorem był prawdopodobnie rosyjski oficer Antoni Nikołajewicz. W 1913 roku willę kupił Bruno Edward-Paprocki którego małżonką była Eugenia Adelajda Paprocka. Dlatego też, mieszkańcy Piastowa nazywali budynek “Willą Adelajdą”. Krążą pogłoski, że pan Bruno lubił grywać na trąbce, na jednej z wieżyczek pałacu. Musiało być to niesamowite doświadczenie. Dźwięk instrumentu rozchodził się na całe miasto.

Z powodu kłopotów finansowych Paprockich, byli zmuszeni sprzedać pałac, który przejęło Naczelne Dowództwo Wojsk Polskich. Na początku lat 20. zamieszkiwał tam sam Charles de Gaulle!

Biały Pałac nosił na sobie wiele cech charakterystycznych dla secesji. Sama bryła nawiązuje do urbanistycznych rozwiązań z XIX wieku. Jednak duża ozdobność i drobiazgowość świadczą o nowych poszukiwaniach architektów. Elementy neoromańskie i neogotyckie, bogate reliefy oraz modułowa, abstrakcyjna forma to typowe cechy secesyjne.

W trakcie II wojny światowej, w pałacu przechowywano Polaków, którzy zostali wysiedleni z Poznania. Po wojnie pałac przeszedł w ręce Prezydium Narodowej Rady Mieszkaniowej, a następnie Stołecznego Biura Imprez Artystycznych, które doprowadziło willę do ruiny. Budynek przejęła gmina, ale w żaden sposób nie umiała go wykorzystać. Poszukiwano inwestora, który chciałby się zająć budynkiem i działką. Pałacem zainteresował się Jerzy Skolimowski, który chciał tam umieścić wytwórnię muzyczną. Plany jednak nie wypaliły. Willa coraz bardziej niszczała i zamieniała się w jeszcze większą ruinę, aż do sierpnia 2013 roku. Wówczas postanowiono budynek wyburzyć, po tym jak podczas którejś z wichur runęła cała ściana, raniąc jedną osobę.

Dziś na terenie dawnego pałacu istnieją trzy izby mieszkalne, które zajęte są przez rodziny. Miasto chciałoby zrekonstruować budynek, ale póki nie znajdą się na to środki, nie będzie to możliwe.

Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej

Początki parafii sięgają 1912 roku, kiedy to na placu przeznaczonym pod kościół ustawiono statuę Matki Bożej Niepokalanie Poczętej. Gdy wybuchła I wojna światowa, prace budowlane przerwano. Do budowy kaplicy powrócono w kwietniu 1924 roku. Po dwóch miesiącach już dokonano poświęcenia drewnianej budowli, a do miasta przyjeżdżał co niedzielę kapelan szpitala psychiatrycznego w Tworkach, żeby odprawić tam mszę świętą.

Ponieważ kościół był budowany z myślą o 450 wiernych, a miasto wciąż się rozwijało, w 1926 roku postawiono nową świątynię pod wezwaniem Matki Bożej Częstochowskiej. W latach 1963-2001 kościół był stopniowo przebudowywany. Obecnie świątynia może pomieścić 1300 wiernych.

Dąb “Bartuś”

Na terenie Piastowa można znaleźć pomnik przyrody, jakim jest piękny dąb szypułkowy (Quercus pedunculata) “Bartuś”. Ma on około 150 lat i pamięta czasy uwłaszczenia miejscowych chłopów pańszczyźnianych na ziemiach Żdżarskiego (dawna nazwa Piastowa) folwarku. „Bartuś” ma w obwodzie ponad 270 cm oraz osiągnął wysokość ponad 22 m. Dąb wciąż rośnie a jego roczny przyrost wynosi 1 cm. 

Na podstawie Orzeczenia Nr 855 z dnia 14 czerwca 1984 roku Wojewódzki Konserwator Przyrody wziął “Bartusia” pod swoją pieczę. Drzewo można podziwiać na działce przy ul. Bema 9.

Ciekawe miejsca w okolicach Piastowa

Muzeum Dulag 121 w Pruszkowie

Jeśli ktoś interesuje się historią to doskonale wie, że podczas powstania warszawskiego, w Pruszkowie zorganizowano obóz dla cywili. Po upadku powstania trafiali tu mieszkańcy Warszawy oraz jeńcy. To właśnie ich upamiętnia Muzeum Dulag 121.

Muzeum istnieje od 2010 roku, ale już wiele lat wcześniej prowadzono działania na rzecz upamiętnienia wypędzonych. Inicjatywa została podjęta przez mieszkańców Pruszkowa, lokalne środowiska kombatantów oraz kolejarzy. To dzięki nim już w 1947 roku na terenie Zakładów Naprawy Taboru Kolejowego odsłonięto pierwszą tablicę pamiątkową, którą w latach 90. ubiegłego wieku zastąpiono bardziej plastycznym projektem wybitnego architekta Oskara Hansena. 

Siedziba Muzeum mieści się na skraju zabytkowego kompleksu byłych Warsztatów Kolejowych, gdzie w 1944 roku funkcjonował obóz przejściowy Durchgangslager 121. Dla lokalnej społeczności Pruszkowa i okolic, Muzeum pełni rolę miejsca spotkań oraz otwartej wymiany myśli. Obok tematyki związanej z obozem Dulag 121, muzeum podejmuje problematykę historii Polski i Europy XIX i XX wieku, a także czynnie włącza się w dyskusję o historii i dziedzictwie kulturowym regionu. 

Muzeum Dulag 121 to ciekawe miejsce, gdzie regularnie odbywają się poświęcone historii wystawy, koncerty, wykłady, pokazy filmów, wieczory wspomnieniowe, a także spotkania z historykami, pisarzami oraz artystami. Placówka stara się współpracować ze szkołami, Uniwersytetami Trzeciego Wieku i lokalnymi instytucjami pozarządowymi. Natomiast co roku – w sierpniu i październiku – w siedzibie Muzeum oraz przy pomniku “Tędy przeszła Warszawa” odbywają się obchody rocznicowe związane z wybuchem Powstania Warszawskiego oraz założenia obozu przejściowego w Pruszkowie. 

Jeśli chodzi o ekspozycję, Muzeum Dulag 121 jest muzeum narracyjnym, dlatego centralną częścią ekspozycji stanowią relacje byłych więźniów oraz osób pomagających w obozie, przedstawiające ich osobiste losy, doświadczenia i emocje, które wzbogacone zostały o reprodukcje historycznych fotografii, listów, dokumentów, autentyczne pamiątki i przedmioty, związane z codziennym życiem w nieludzkich warunkach obozu. Tę część uzupełnia historyczny komentarz przedstawiający dzieje obozu w społecznym i politycznym kontekście. Stałym elementem ekspozycji jest również wykonana w 2012 roku makieta obozu, wiernie przedstawiająca jego teren wraz z zabudowaniami oraz okalającym je układem torowisk. Makietę wykonano na podstawie archiwalnych fotografii, dokumentacji konserwatorskiej oraz relacji świadków.

Muzeum Starożytnego Hutnictwa w Pruszkowie

Jest to jedno z bardziej oryginalnych miejsc na terenie województwa mazowieckiego. Muzeum powstała w 1975 roku w konsekwencji jednego z najbardziej znaczących odkryć w powojennej archeologii polskiej. Podczas prowadzonych w latach 1968–1975 badań powierzchniowych Stefan Woyda natrafił na relikty jednego z najpotężniejszych ośrodków hutniczych świata barbarzyńskiego z przełomu er – Mazowieckiego Centrum Metalurgicznego. Odkrywa postanowił założyć muzeum w miejscu, który był objęty archeologicznymi pracami badawczymi. 

Od momentu swojego powstania w Muzeum prowadzano intensywne badania powierzchniowe oraz systematyczne ekspedycje wykopaliskowe mające na celu jak najlepsze rozpoznanie starożytnego ośrodka produkcji żelaza oraz odtworzenie życia lokalnych społeczności ludzkich. Przez wszystkie lata działalności placówka zorganizowała dziesiątki wystaw oraz setki prelekcji, koncertów, spotkań i warsztatów.

Patronem Muzeum jest jego założyciel i wieloletni dyrektor – Stefan Woyda – archeolog, odkrywca i badacz Mazowieckiego Centrum Metalurgicznego. Od 1964 do 1975 r. piastował stanowisko Konserwatora Zabytków Archeologicznych w obrębie ówczesnego województwa. Był inicjatorem programu Archeologiczne Zdjęcie Polski, wielu badań wykopaliskowych i terenowych, a w końcu odkrywcą Mazowieckiego Centrum Metalurgicznego i założycielem tego niezwykłego Muzeum. 

Oprócz ciekawych ekspozycji i eventów organizowanych przez Muzeum warty uwagi jest sam budynek, w którym mieści się instytucja. Siedzibę ulokowano w klasycystycznej oficynie dworskiej, która wraz z położonymi nieopodal pałacem i parkiem tworzy urokliwe założenie urbanistyczne zwane zespołem pałacowo-parkowym Potulickich. 

Dwie najstarsze części budynku Muzeum zostały wybudowane w drugiej połowie XIX w., natomiast część środkowa na początku XX stulecia. Północna część, w której znajdują się obecnie sale ekspozycyjne, czytelnie i pracownie służyła kiedyś celom gospodarczo-mieszkalnym. Zaś w południowej części zlokalizowano oranżerię, która pełniła również funkcję wozowni. 

Północna część budynku nawiązuje do stylu alpejskiego, charakterystycznego dla budowli tyrolskich. Warte uwagi są elementy drewniane snycerki, dobrze widoczne od strony pergoli i parku. W pobliżu oficyny znajduje się również piwnica dworska, tzw. lodownia, jeden z nielicznych obiektów gospodarczych, które przetrwały do naszych czasów. Ceglane, łukowe sklepienie lodowni jest ewenementem w skali Mazowsza.

Dwór Polski. Pałac w Pęcicach

Co jeszcze warto odwiedzić będąc w okolicach Piastowa? Na pewno Pęcice! To tam można odwiedzić niezwykły Pałac w stylu klasycystycznym wraz z okazałym parkiem. Kompleks powstał w latach 1808-1809 jako dobra należące do Jana Pawła Sapiehy. Architektem dworu był Fryderyk Albert Lessel, twórca takich budynków jak Pałac Błękitny w Warszawie, dwory Branickich, Morsztynów i Szaniawskich. 

Dwór Polski w Pęcicach został prawie doszczętnie zniszczony podczas I wojny światowej, na szczęście niebawem udało się go odbudować. Wówczas na jego attyce pojawił się napis „Jam Dwór Polski. Co Walczy Mężnie i Strzeże Wiernie”. Na terenie folwarku znajdują się także inne zabytkowe zabudowania, starsze od samego Dworu. Zachowały się pochodząca z 1785 roku rządcówka, stajnia i spichlerz.

Imponujących rozmiarów park krajobrazowy wokół pałacu Sapiehów zaprojektował sam Jan Chrystian Szuch, królewski ogrodnik Stanisława Augusta Poniatowskiego. Park obejmuje teren ponad 24 ha. Znaleźć tam można m.in. 250-letnie wiązy szypułkowe oraz lipę drobnolistną, będącą pierwowzorem dla herbu gminy. Wiek drzewa szacowany jest na ponad 400 lat, a obwód pnia lipy przekracza 7 metrów! 

Aktualnie nad Pałacem i parkiem pieczę trzyma Fundacja Dwór Polski, która przeprowadziła kompleksową renowację całego zespołu w Pęcicach. Fundacja pragnie udostępnić znajdujące się w Pałacu zbiory jak najszerszemu gronu odbiorców. Prace nad tą nową instytucją kulturalną wciąż trwają. Obiekt stanie się miejscem otwartym, służącym społeczności lokalnej i turystom. Będzie to miejsce spotkań ze światem kultury i sztuki. W pałacu powstaną saloniki poezji oraz ekspozycje stałe i tymczasowe. Od czasu do czasu odbywają się tu zarówno koncerty, recitale muzyczne, widowiska kulturalne, jak i aukcje charytatywne.

Czy warto odwiedzić Piastów?

Jak widać, Piastów to świetna baza wypadowa do zwiedzania ciekawych zabytków w okolicy. Mimo, że samo miasto jest dość małe i ubogie turystycznie, stanowi świetną lokalizację na nocleg. Czy zatem warto przyjechać do Piastowa? Oczywiście, że tak. Oprócz historycznych miejsc w regionie, znajduje się tam również wiele atrakcji dla całych rodzin. Sprawdź najpopularniejsze miejsca w Piastowie.